Zoogoğrafik Bölgeler
Avrupa'nın Biyocoğrafik Bölgeleri (Türkiye'nin Asya kısmı da dahil)
1. Atlas Okyanusu
Kuzey doğu Atlantik Okyanusu iki ana biyocoğrafik bölgeye ayrılabilir - Lusitanian (İngiliz Adaları'nın batısı, Bay of Biscay, Gibraltar'a kadarki İber kıyıları) ve Kuzey Avrupa Denizi (Kuzey Denizi ve Baltık Denizi). Açık biçimde farklı olan alan ise Makaronezya adaları bölgesidir.
Kuzey doğu Atlantik Okyanusu iki ana biyocoğrafik bölgeye ayrılabilir - Lusitanian (İngiliz Adaları'nın batısı, Bay of Biscay, Gibraltar'a kadarki İber kıyıları) ve Kuzey Avrupa Denizi (Kuzey Denizi ve Baltık Denizi). Açık biçimde farklı olan alan ise Makaronezya adaları bölgesidir.
Kuzey Denizi yaklaşık 230 tür balığa ev sahipliği yapmaktadır. Morina, mezgit, merlanos, saithe, pisibalığı, dil balığı, uskumru, ringa, pouting, çaçabalığı ve sandeel yaygın ve avlanmaya uygun balık türleridir. Kuzey Denizi'nde çeşitli derinlikler ve farklı tuzluluk oranları, sıcaklık ve su hareketlerinden dolayı bazı balıklar Kuzey Denizi'nin yalnıca ufak bir bölgelerinde yaşarlar (örneğin Mavi ağızlı kızıl balık, deniz kedisi). Kabuklulardan, ıstakoz ve karides ile kahverengi karides balıkçılığa uygundur. Kıyılar düzinelerce kuş türüne beslenme alanı sağlayarak habitat oluşturmaktadır. On milyonlarca kuş her yıl Kuzey Denizi'ni üreme, beslenme ve göç yolu olarak kullanmaktadır. Kutup fırtına kuşu, Kara bacaklı martı, Atlantik martısı, usturagagalı alk, fırtına kuşu, sümsük kuşu, ördek, dalgıçkuşu, karabatak, martı, auk, deniz kırlangıçları ve diğer deniz kuşları bu kıyıları eşsiz uyumlarıyla popüler hale getirmektedir.
Baltık Denizi diğer tuzlu denizlerden hem kara hem de deniz bölgesi olarak ayrılarak ekolojik bir ada konumundadır. The low salinity of the Baltık Denizinin düşük tuzluluğu Atlantik martısına göre daha küçük olan Baltık Denizi martısı gibi biraz farklı türlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. En yaygın görülen dip canlısı türleri tatlı su canlıları olan Saduria entomon ve Monoporeia affinis'dır. Denizin dip yüzeyinin büyük bir kısmı anoksik olduğundan canlı hayatı yoktur.
Baltık Denizi ve Kuzey Denizi ayrıca çeşitli deniz memelilerine de ev sahipliği yapmaktadır (fok, gri fok).
2. Tatlısu
Avrupa, birçok Avrupa nehri ve Kutup, Baltık, Karadeniz ve Hazar Denizi'ne dökülen Rusya Nehirleri ile önemli tatlı su ekobölgelerine sahiptir. Yaklaşık olarak bilinen 15,000 tatlı su hayvanı türü Avrupa'da bulunmaktadır.
3. Kutup Tundrası
Kutup tundrası, İskandinavya'nın kuzey ucunda, Rusya'nın en kuzeyindeki Svalbard takımadaları ile Avrupa doğal ortamlarının en kuzeyde (ve en soğuk) olanıdır. Burada yaşayan bazı hayvanlar: ren geyiği, kutup tilkisi, kahverengi ayı, kakım, lemming, keklik, baykuş ve birçok böcek türüdür. Birçok tundra hayvanı soğuk mevsimleri kış uykusunda geçirmek durumundadır. İzlanda çok nadir toprak faunasıyla Kuzey Atlas Okyanusunda bir adadır. İnsanlar buraya ulaştıklarında burada yaşayan tek memeli kutup tilkisiydi. Adada sürüngen veya amfibi bulunmamaktadır fakat etrafındaki okyanus sularında zengin deniz faunasına sahiptir.
4. Ormanlar
Bir zamanlar Avrupa'nın yüzde seksen ila doksanı ormanlarla kaplıydı. Ormanlar Akdeniz'den Kutup Denizine kadar uzanmaktaydı. Ormnaların kıyıma uğradığı asırlarda Avrupa'nın orijinal ormanlarının yaklaşık yarısının yok olmasına rağmen, Avrupa hala İskandinavya ve Rusya'daki kuzey ormanı, Kafkaslardaki yağmur ormanları ve batı Akdeniz'deki meşe ormanları ile topraklarının çeyrek kısmında ormanlara sahiptir. Ilıman Avrupa'da yer alan karışık ormanlarda badem ağacı ve coniferous ağaçlarının baskınlığı görülmektedir. Orman alanlarının tarıma açılması için ağaçların kesilmesi, hayvan ekosisteminin büyük zarara uğramasına neden olmuş ve Avrupa anakarasının bazı bölgelerinde çiftlik hayvanlarının otlatılması yapılamamaktadır.
5. Bozkırlar
Avrasya Bozkırları terimi Macaristan bozkırlarının batı kıyılarından Moğolistan bozkırlarının doğu kıyılarına kadar uzanan Avrasya bölgesinin geniş bozkırlık alanlarını tarif etmek için kullanılır. Avrupa-Asya Bozkırlarının çoğu, Orta Asya bölgesinde yer alırken yalnızca küçük bir kısmı Doğu Avrupa bölgesinde yer almaktadır (Batı Rusya, Ukrayna bozkırları ve Pannonia düzlükleri). Bu düzlüklerde bulunan küçük memeli hayvanlar; (Altın çakal, tarla faresi, Avrupa tarla sincabı, Rus Desmanı).
6. Dağlık Bölgeler
Dağlık bölgeler kendine has faunasıyla insani eylemlerden çok az biçimde etkilenmişlerdir. En kuzeyde İskandinavya Dağları vardır. Pireneler endemizmin birçok örneğini sunmaktadır. Pirene Desmanı yalnızca bu dağların kuzey yamaçlarındaki akarsuların bazılarında bulunmaktadır, Pirene Nehir Semenderi de yüksek rakımlardaki akarsu ve göllerde yaşarlar. Pirene faunasının diğer bir özelliği Ariège mağaralarında yaşayan kör böceklerdir (Anophthalmus, Adelops). Pirene Dağ Keçisinin gizemli bir biçimde 2000 yılında soyu tükenmiştir; Pirene Kahverengi Ayısı da 1990'larda avlanma nedeniyle neredeyse soy tükenme ile karşı karşıya kalmıştır fakat 1996 yılında yeniden varlığına rastlanmıştır. Alplerde yaygın olarak görülebilen hayvanlar Alp Dağ Keçisi, Alp dağ sıçanı, Tengmalm Baykuşu ve kartavuğudur. Apennine Dağları, Marsican Kahverengi Ayısı ve İtalyan kurduna yaşam alanı sağlamaktadır. Karpat Dağları Orta ve Doğu Avrupa boyunca 1,500 km.'lik yay şeklinde bir dağ dizileridir ve Avrupa'daki kahverengi ayı, kurt, vaşak, dağ keçisi ve daha birçok hayvanın geniş popülasyonlarına yaşam alanı oluşturmaktadır.
7. Akdeniz
Eskiden, bölge çoğunlukla orman ve ağaçlık alanlarla çeviriliydi, fakat bilinçsiz insan kullanımıyla ormanlık alanlar daha zayıf bitki topluluklarından oluşan çalılık, fundalık, maki ağırlıklı bitki örtüsüne dönüştü. Yerel ormanların yok olması, canlı çeşitliliği üzerinde önemli etkiler yaptı ve tarımın gelişiminden sonra Akdeniz endemik memeli cinslerinin yaklaşık %90'ının soyu tükendi. Uluslararası Canlıları Koruma kurumu Akdeniz'in canlı çeşitliliği olarak en önemli bölgelerden biri olduğunu belirtmiştir.
Deniz faunasına bakıldığında, Akdeniz ve Atlas faunaları arasında oldukça güçlü akrabalık ve ilişkiler olduğu görülmektedir. Akdeniz'in su dibi faunası belirgin bir karakteristiğe sahip değildir ve nispeten düşüktür. Bu Messina tuzluluk krizi sonrası olayların bir sonucudur. Hint Okyanusu türlerinin Süveyş Kanalına doğru bir göçü başlamıştır. Birçok tür de (Akdeniz foku gibi) tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.
Omurgasızlar
Arianta arbustorum, çok yaygın bulunan bir kara salyangozu
Avrupa'da yaşayan yaklaşık 100,000 omurgasız türü bilinmektedir. Avupa'da deniz canlıları açısından en zengin yer Akdeniz olup, Akdeniz'de 600 tür sünger (%45'i endemik), 143 tür derisidikenli (denizyıldızı v.b) ve yaklaşık 500 tür Knidli (denizanası v.b) yaşamaktadır.
Avrupa'da yaklaşık 1500 çeşit karasal yunmuşakça (salyangoz v.b.) yaşamaktadır. Yine denizel yumuşakçaların (midye v.b.) çoğunluğu Akdeniz'de yaşamaktadır (2000 tür denizel yumuşakça). Avrupa'da neredeyse 1000 tür halkalı solucan yaşamaktadır.
Avrupa'da Myriapoda altfilumundan 500 tür Chilopoda (çıyanlar) ve 1500 tür Diplopoda (kırkayaklar) familyasında yer alır. Kabuklulardan, 900 tür Maxillopoda , 400 tür Ostracoda (deniz piresi v.b), 1500 tür Isopoda, 500 tür Amphipoda (Karidesler) ve 30 tür Decapoda (Yengeç, Istakoz, Kerevit v.b) familyalarında yer alır.
Avrupa'da 4113 tür örümcek yaşamaktadır. Akrepler çoğunlukla kıtanın güneyinde yaşar ve genellikle Euscorpius, Belisarius ve Iurus cinslerinde yer alırlar.
Böcekler
Balarısı( Apis mellivora)
Avrupa'da 300 karıncaaslanı, yaklaşık 1000 çekirge, 150 hamamböceği ve 1000 mayıs böceği , Diptera (sinek v.b.) familyasından 19.000, yaklaşık 20,180 zarkanatlı (arı, karınca v.b.) ve yaklaşık 25,000 tür kınkanatlı (2600 avcı böcek, 700 tekeböceği, 1700 yaprakböceği, 200 uğurböceği, 5000 gezici böcek ve 5000 hortumluböcek türü) yaşamaktadır.
Ayrıca Avrupa'da 600 tür kelebek ve yaklaşık 8000 tür güve yaşamaktadır. Avrupa'daki kelebek çeşitlerinin %18'inin nesli tehlikededir (Apollo kelebeği v.b.).
Balıklar
Avrupa'da 344 tatlısu balığı yaşamaktadır ki, bu türlerin 200'ü endemiktir. 277 tür balık Avrupa'ya sonradan getirlmiştir ve otuzdan fazla tatlısu balığının nesli tehlikededir. Avrupa'da çenesiz balıklardan dere taşemeni, nehir taşemeni, deniz taşemeni ve sülükbalığı yaşamaktadır. Köpekbalıkları ve vatozlar Avrupa sularında çok nadir bulunur. Mersinbalıkları ise en çok Avrupa'nın doğudaki denizlerinde bulunur. En yaygın bulunan kemikli balıkar ise Clupeiformes (trisiler, çaça, ringa, hamsi v.b.), Anguilliformes (yılanbalığı, mığrı, müren v.b.), Cypriniformes (sazan, bıyıklı balık, acıbalık, inci balığı, kızılgöz, akbalık, otbalığı, dere kaya balığı, kızılkanat, çöpçübalığı, kadife balığı, çapak balığı v.b. - tatlısu balıklarının %50'si bu takımdadır) ve Perciformes (tatlısu levreği v.b.), Siluriformes (yayınbalığı) Esociformes (turnabalığı) v.b.
Amfibiler
Avrupa'da 75 tür amfibi yaşar ve bunların 56'sı endemiktir. Amfibiler en çok güney Avrupa'da yaşar. Avrupa'da kurabğa olarak bir çok su kurbağası (bayağı kurbağa, ova kurbağası, gölet kurbağası, çevik kurbağa), kara kurbağası (siğilli kurbağa, gece kurbağası, orman kurbağası), ağaç kurbağası (Avrupa ağaç kurbağası, Akdeniz ağaç kurbağası) ve az sayıda sarımask kokulu kurbağa (Trakya toprak kurbağası), ve Disk dilli kurbağa (kızılca kurbağa) yaşar. Semender olarak ise lekeli semender, şeritli semender, pürtüklü semender, kara semenderi ve mağara semenderi yaşamaktadır.
Sürüngenler
Avrupa yeşil kertenkelesi( Lacerta viridis)
Avrupa'da yılan olarak Colubridae (küpeli yılan, taçlı yılan, kırbaç yılanı, iskilip yılanı v.b.), Viperidae (Avrupa engereği, Koca engerek, Lataste engereği, çayır engereği, bayağı engerek), Typhlopidae (kör yılan v.b.) ve Boidae (mahmuzlu yılan v.b.) familyalarının üyeleri yaşar. En yaygın bulunan kertenkleleler ise Kars kertenkelesi, Avrupa yeşil kertenkelesi, bayağı kertenkele, duvar kertenkelesi, İber duvar kertenkelesi, İtalyan duvar kertenkelesi v.b.. Gekolar ise hep Avrupa'nın güneyinde yaşamaktadır (bayağı geko, geniş parmaklı geko).
Avrupa'da 7 tür kaplumbağa yaşar. En yaygın bulunanları ise benekli kaplumbağa, yassı kabuklu kaplumbağa ve tosbağadır.
Kuşlar
Sessiz kuğu ( Cygnus olor)
Avrupa'da neredeyse 800 tür kuş yaşamaktadır (445 of them breeding in Europe). Dağ bülbülügiller ( Prunellidae) familyası Palaearktik bölgeye endemiktir. Ayrıca Holarktik bölgeye endemik 4 familya daha vardır: dalgıç kuşugiller (Gaviidae), orman tavuğugiller (Tetraoninae), dalıcımartıgiller (Alcidae) ve ipekkuyrukgiller (Bombycillidae). Bunun yanında Avrupa'da 9 kaz, (Anser ve Branta cinsleri), bir çok ördek (Yeşilbaş, Çamurcun, Tepeli patka), leyleksiler (Ak leylek, Kara leylek, bayağı balaban, küçük balaban, Küçük ak balıkçıl, Gri balıkçıl, erguvani balıkçıl, gece balıkçılı), yırtıcı kuşlar (balık kartalı, ak kuyruklu kartal, kaya kartalı, yılan kartalı, küçük benekli kartal, bayağı şahin, atmaca, çakırkuşu, kızıl çaylak, kara çaylak, saz tuygunu, gökçe tuygun, gök doğan, bayağı kerkenez , delice doğan, boz doğan, küçük kerkenez, şah kartal, küçük kartal, kızıl akbaba, sakallı akbaba v.b.), baykuşlar (Alaca baykuş, puhu, peçeli baykuş, kukumav, kır baykuşu, kulaklı orman baykuşu v.b.) ağaçkakanlar (göknar ağaçkakanı, ortanca ağaçkakan, yeşil ağaçkakan, kara ağaçkakan, boyunburan v.b.)kıyı kuşları (poyraz kuşu, cılıbıtlar, çulluk, su çulluğu, küçük su çulluğu, kervan çulluğu, dere düdükçünü, kızılbacak, kız kuşuv.b.) gibi türlere de rastlanır.
Erkek ispinoz
Avrupa'da yaşayan kuş türlerinin neredeyse yarısı ötücü kuştur. En yaygın olanları toygarlar (tarla kuşu, tepeli toygar, orman toygarı), kırlangıçlar (kır kırlangıcı, ev kırlangıcı, kum kırlangıcı), kuyruksallayanlar (ak kuyruksallayan, sarı kuyruksallayan, ağaç incir kuşu, çayır incir kuşu), örümcek kuşları (kzıl sırtlı örümcek kuşu, büyük örümcek kuşu), sarıasma, sığırcık, kargalar (saksağan, alakarga, leş kargası, ekin kargası, küçük karga), dere kuşu, dağ bülbülü, çit kuşu, sıvacı kuşu, sürmeli çalı kuşu, ötleğenler (Reed bülbülü, çilardıcı, Great Reed-bülbülü, Icterine bülbülü, Cetti's bülbülü, Bahçe bülbülü, karabaşlı yalı bülbülü, külrengi ötleğen, Çalı bülbülü), Eski Dünya sinekçilleri (Benekli sinekçil, Kuzey kuyrukkakan kuşu, vınlayan kuyrukkakan, Avrupa kuyrukkakanı), ispinozlar (İspinoz, saka kuşu, karabaşlı iskete, Avrasya şakrakkuşu, flurya, ketenkuşu), serçeler (Ev serçesi, Ağaç serçesi), kiraz kuşları, (Mısır ispinozu, ortolan ispinozu, Reed ispinozu, sarıcık), baştankaralar (Büyük baştankara, Mavi baştankara, Kömür baştankara).
Kutup altı bölgelerde yavrulayan 589 kuş türünün (deniz kuşları hariç) %40'ı kış aylarını başka bölgelerde geçirirler. Kış mevsimi için ayrılan bu türlerin %98'i güneye Afrika'ya göç ederler.
See also: Avrupa Kuşları Listesi, Endemic birds of the Western Palearctic.
Memeliler
Avrupa memeli faunası 78'i yaygın olmak üzere 270 tür içermektedir (%15'i tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olmakla birlikte %27'sinin sayılarının azaldığı bilinmektedir[24]). Bölgede yöreye özgü memeli bulunmamaktadır.
Batı Avrupa Kirpisi
Avrupa'da yaşayan 25 tür böcekçil vardır (Batı Avrupa Kirpisi, Güney Beyaz Göğüslü Kirpi, Kır faresi, Avrupa cüce kır faresi, Avrupa Köstebeği, Kör Göstebek, Avrupa Su faresi). 35 tür Avrupa yarasalarından en yaygın olanları; Büyük şeytan kuşu, Küçük şeytan kuşu, Akdeniz şeytan kuşu, Büyük Fare kulaklı yarasa, Küçük Fare kulaklı yarasa, Bechstein Yarasası , Natterer yarasası, bıyıklı yarasa, Daubenton yarasası, Kahverengi uzun kulaklı yarasa, Gri uzun kulaklı yarasa, Barbastelle, Serotine, Parti renkli yarasa, Pipistrelle, Küçük erken uçan yarasa ve Ortak erken uçan yarasa. Kemirgenler; sıçanlar (Sıçan, Tarla sıçanı, Avrupa çam sıçanı vb.), Hasat faresi, Fındık faresi, Bahçe faresi, Kızıl sincap, Çizgili tarla faresi, Ağaç faresi, Sarı boyunlu fare, Kara sıçan, Kahverengi sıçan, Ev faresi, Su sıçanı. Avrupa kunduzu neredeyse nesli tükenene kadar avlanmıştır fakat günümüzde yeniden sayıları artmaya başlamıştır. Bulunan üç Tavşanımsı türü Avrupa tavşanı, Dağ tavşanı ve Yabani tavşandır.
Karaca, yaygın görülen bir toynaklıdır.
Yaygın ve bölgesel olarak görülebilen toynaklılar Domuz, Geyik, Karaca, Alageyik, Ren geyiği, Bizon, Dağ keçisi ve Yabani koyundur. Günümüzde yaşayan en büyük etçillerin (kurt ve ayı) soyları tehlike altındadır. Boz ayı esas olarak Balkan yarımadası, İskandinavya ve Rusya; az sayıda da diğer Avrupa ülkelerinde (Avusturya, Pireneler vb.) yaşamaktadır. Ek olarak, gulo İskandinav dağlarında ve kutup ayısıda Svalbard dolaylarında görülmektedir. Avrupa'da ayıdan sonra ikinci en büyük avcı konumunda olan Avrupa kurdu, asıl yaşam alanı olarak Doğu Avrupa ve Balkanlarda, az sayıda olmak üzere de Batı Avrupa (İskandinavya, İspanya vb.) bölgelerinde bulunmaktadır. İtalya kurdu, İtalyan yarımadasında, özellikle de Apennines dağlarında bulunan kurtun özel bir alt türüdür. Diğer önemli Avrupa etçilleri Avrasya vaşağı, Iber vaşağı (soyu kritik, tükenme tehlikesinde), Avrupa vahşi kedisi, tilki (özellikle kızıl tilki), çakal, kakım, Avrasya su samuru, Avrupa Vizonu, Avrasya Porsuğu ve zerdevanın farklı türleridir. Tek Primat türü (insanın yanında) Barbary Macaque'dır; bunun yanında tarih öncesi zamanda bu primat güney Avrupa'da yaygın olarak bulunmaktaydı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder